اولفین‌ها یا آلکن‌ها گروهی از هیدروکربن‌های غیراشباع هستند. فرمول کلی آن‌ها CnH2n است. مهم‌ترین ویژگی اولفین‌ها وجود پیوند دوگانه بین کربن‌هاست که باعث می‌شود واکنش‌پذیرتر از پارافین‌ها باشند. به همین دلیل در صنایع مختلف اهمیت زیادی دارند.
انواع اولفین‌ها
خواص فیزیکی و شیمیایی
روش‌های تولید اولفین‌ها
کاربردهای اولفین‌ها
تأثیر اولفین‌ها بر عدد اکتان
اثرات زیست‌محیطی
جمع‌بندی
انواع اولفین‌ها
اولفین‌ها بر اساس ساختار به سه دسته تقسیم می‌شوند:
اولفین‌های آلیفاتیک:
زنجیره‌های خطی یا شاخه‌ای مثل اتیلن و پروپیلن.
اولفین‌های آروماتیک:
ترکیبات حلقه‌ای همراه با پیوند دوگانه.
اولفین‌های حلقوی:
ترکیبات حلقوی با یک یا چند پیوند دوگانه.
خواص فیزیکی و شیمیایی
✅اولفین‌های سبک (C2 تا C4) گاز هستند.
✅اولفین‌های میانی (C5 تا C18) مایع‌اند.
✅اولفین‌های سنگین‌تر جامدند.
✅در آب حل نمی‌شوند ولی در حلال‌های غیرقطبی حل می‌شوند.
✅با افزایش تعداد کربن، نقطه جوش افزایش می‌یابد.
✅به دلیل پیوند دوگانه، واکنش‌پذیری بالایی دارند.
روش‌های تولید اولفین‌ها
ترک حرارتی:
شکستن زنجیرهای بلند در دمای بالا.
ترک کاتالیستی:
استفاده از کاتالیزور برای راندمان بهتر.
دهیدروژناسیون:
حذف هیدروژن از پارافین‌ها و تبدیل به اولفین.
کاربردهای اولفین‌ها
✅تولید پلاستیک‌هایی مانند پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن.
✅افزایش عدد اکتان بنزین و بهبود عملکرد سوخت.
✅ساخت حلال‌ها و موادی مثل اتیلن گلیکول.
✅کاربرد در داروسازی و کشاورزی (کود و آفت‌کش).
تأثیر اولفین‌ها بر عدد اکتان
عدد اکتان نشان می‌دهد بنزین تا چه حد در برابر احتراق زودرس مقاوم است.
RON:
عدد اکتان در شرایط سبک رانندگی.
MON:
عدد اکتان در شرایط سخت‌تر.
اولفین‌ها به دلیل داشتن پیوند دوگانه، عدد اکتان بالاتری نسبت به پارافین‌ها دارند. هرچه زنجیره شاخه‌دارتر باشد، مقدار RON بیشتر است. در بنزین FCC میزان اولفین‌ها حدود 40 تا 60 درصد است.
مزایا
✅افزایش عدد اکتان و بهبود عملکرد موتور.
✅احتراق کامل‌تر و کاهش VOC.
معایب
✅افزایش تولید NOx و آلاینده‌ها.
✅تمایل به تشکیل رسوبات در موتور.
✅مشارکت در تشکیل اوزون سطحی.
اثرات زیست‌محیطی
احتراق اولفین‌ها می‌تواند به آلودگی هوا کمک کند. این ترکیبات سریع واکنش داده و ترکیبات مضر ثانویه ایجاد می‌کنند. بنابراین کنترل میزان آن‌ها در سوخت اهمیت زیادی دارد.
جمع‌بندی
اولفین‌ها ترکیباتی واکنش‌پذیر و پرکاربرد در صنعت هستند. آن‌ها کیفیت سوخت را بهبود می‌دهند و در تولید پلاستیک و مواد شیمیایی کاربرد دارند. با این حال، برای کاهش اثرات زیست‌محیطی باید مقدارشان در بنزین مدیریت شود.
