یک عنصر شیمیایی با عدد اتمی 83 و نشان شیمیایی pb(plumbum) است. این فلز سنگین، چگالی بالا و نقطه ذوب بسیار پایینی در مقایسه با سایر فلزات داشته و فلزی نرم است. سرب عنصری سمی می باشد که دارای رنگ خاکستری کدر است. هنگامی که تازه برش داده می شود نقره ایی رنگ و مایل به آبی است اما در معرض هوا به رنگ خاکستری تیره تبدیل می شود.
سرب و استفاده آن در بنزین
با توجه به قیمت ارزان سرب و ترکیبات مرتبط با آن، تولیدکنندگان بنزین و روغن، اقدام به انتشار آمار متناقض در مورد سوخت‌های سرب‌دار کردند. به ادعای آن‌ها، سرب موجود در سوخت، تأثیر چندانی بر محیط زیست و دستگاه تنفس انسان نداشت؛ درحالی‌که طی سالهای بعد، تحقیقات علمی ثابت کرد که سرب منجر به مشکلات عصبی، افزایش جنایات خشونت‌آمیز و کاهش ضریب هوشی (iQ) شده است. همچنین، ابتلا به انواعی از بیماری‌های قبلی و سرطان هم نتیجه‌ی استفاده از سرب در بنزین عنوان شد. دیگر نکته‌ی مهم اینکه، سرب موجود در هوا می‌تواند به آلودگی خاک، آب و فراورده‌های کشاورزی منجر شود.
آمریکا به‌عنوان اولین کشور اقدام‌کننده برای حذف سرب بنزین، برنامه‌های خود را از سال ۱۹۷۳ آغاز کرد. با این هدف، خودروسازان اقدام به تولید پیشرانه‌های مدرن، هماهنگ با بنزین بدون سرب کردند. فرایند حذف سرب از بنزین در آمریکا تا سال ۱۹۹۶ طول کشید. امروزه، بسیاری از خودروهای مدرن، در صورت استفاده از سوخت سرب‌دار، دچار مشکل و خرابی می‌شوند.
سرب و تاثیر آن در عدد اکتان
در سال های دور با آزمایش بر روی سوخت ها متوجه شدند که افزودن مقداری ترکیبات آلی- فلزی به بنزین موجب افزایش عدد اکتان آن و عدم کوبش در موتور خودرو میشود. به این منظور تا مدت ها از ترکیباتی چون تترامتیل سرب (TML) و تترااتیل سرب (TEL) به عنوان مواد افزودنی به سوخت ها استفاده می شد. با افزایش مقادیر اولیۀ تترااتیل سرب، عدد اکتان سوخت افزایش قابل ملاحظه ای داشت. اما پس از افزودن مقدار معینی از این ماده، دیگر تغییر چشمگیری در بالا بردن عدد اکتان سوخت مشاهده نمی شد. اما در سالهای اخیر با انجام مطالعات فراوان مشخص شد که سرب ترکیبی بسیار سمی بوده و برای محیط زیست و سلامت انسان بسیار مضر هست.
حقایقی در مورد سرب
سرب بسیار سمی است. این عنصر در درجه اول بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارد. این عنصر برای نوزادان و کودکان بسیار خطرناک است. قرار گرفتن در معرض سرب (به ویژه در کودکان و نوزادان) می‌تواند رشد را متوقف کند. سرب یک سم تجمعی است، بدین معنی که پس از ورود به بدن، در مناطقی مانند خون، کلیه‌ها، کبد و مغز جمع میشود. این فلز در اثر سوختن بنزین اتومبیل به اکسید سرب تبدیل می شود، از لوله اگزوز اتومبیل خارج می شود، وارد هوا می شود و همانطور که بدان اشاره کردیم بر تمامی ارگان های بدن تاثیر می گذارد. سازمان بهداشت جهانی در مورد وجود سرب در هوا و محیط زیست هشدار داد.
