عملگرها و متعلقات سيستم

عملگرها و متعلقات سيستم

عملگرها و متعلقات سيستم

1. سیستم سوخت رسانی (Fuel Supply System)

سيستم سوخت رساني بايستي قادر به تامين سوخت مورد نياز موتور در تمامي شرايط كاركرد آن باشد. پمپ الكتريكي سوخت را از ميان فيلتر عبور داده و آن را از باك به سمت ريل سوخت رساني و و در نهايت به انژكتورهاي الكترومغناطيسي، جهت پاشش انتقال ميدهد. انژكتورها سوخت را توسط فرمان ECU و به ميزان دقيق به داخل منيفولد ورودي در پشت سوپاپ هوا ميپاشد. سوخت اضافي از طريق رگلاتور فشار به داخل باك بازگردانده مي شود.
باتوجه به محل قرارگيري پمپ در سيستم دو نوع تركيب وجود دارد:
1 -Line In) پمپ خارج از باك قرار دارد)
2 -Tank In) پمپ داخل باك قرار دارد)
در نوع Tank In بدليل قرارگيري پمپ داخل باك بنزين عمل خنك كاري آن بهتر انجام شده و صداي كمتري هم ايجاد مينمايد.
نكته:
– در برخي خودروها مسير برگشت سوخت از ريل سوخت رساني به باك حذف شده است و رگلاتور نيز داخل باك بنزين قرار گرفته است. در اين سيستم براي اينكه فشار ريل سوخت توسط رگلاتور داخل باك ثابت بماند يك مسير از بعد از فيلتر بنزين به رگلاتور كشيده شده است. ويژگي اين سيستم اين است كه اولا بدليل كاهش بخارات ناشي از گرم شدن بنزين، مصرف سوخت كاهش مي يابد؛ ثانيا بدليل كاهش تعداد و طول لوله ها احتمال نشتي در سيستم كمتر است.

 

پمپ بنزين ( Fuel Pump)

وظيفه پمپ بنزين ايجاد فشار در بنزين و ارسال آن به سيستم مي باشد. پمپ بنزين از دو قسمت پمپ مكانيكي و موتور الكتريكي تشكيل شده است. در حالت سوئيچ باز به مدت 3 تا 5 ثانيه و با روشن شدن موتور بطور پيوسته سوخت را با حداكثر فشار 5 الي 6 بار به سيستم تحويل ميدهد. در داخل پمپ يك سوپاپ يك طرفه نصب شده است كه وظيفه آن جلوگيري از برگشت سوخت به داخل باك ميباشد. اين عمل مانع از تشكيل حباب در لوله هاي انتقال بنزين و ايجاد قفل گازي (در حين خاموش كردن موتور گرم) ميگردد.
تغذيه پمپ بنزين از طريق رله دوبل و با گذشتن از سوئيچ اينرسي تامين ميگردد.
كانكتور پمپ بنزين از نوع Tank In داراي چند پايه مي باشد كه دو پايه آن ولتاژ تغذيه پمپ را تامين مي نمايند و پايه هاي ديگر مربوط به نشانگر سطح سوخت است؛ كه اطلاعات سوخت باقيمانده در باك را به پشت آمپر ارسال مي كند.
محل قرارگيري پمپ بنزين در داخل باك و يا خارج از آن مي باشد.

عيوبي كه در صورت خرابي پمپ بنزين در عملكرد موتور ظاهر ميگردد:

1 -موتور روشن نمي شود.
2 -فشار خروجي پمپ بدليل نيم سوز شدن موتور الكتريكي آن يا گرفتگي در سيستم، كاهش مي يابد. در اين حالت در صورت روشن شدن موتور، موتور در زير بار زياد (حركت در سربالايي و …) يا دور بالا خاموش شده يا ريپ خواهد زد.

روش هاي تست این قطعه

– پس از بازكردن سوئيچ، توسط ولت متر از رسيدن ولتاژ 12 ولت به دو سر كانكتور تغذيه پمپ اطمينان حاصل مي نماييم.
– توسط اهم متر ميزان مقاومت دو سر سيم پيچ موتور پمپ را چك مي نماييم، بايستي در حدود يك تا سه اهم در دماي 25 درجه سانتیگراد باشد.
– توسط يك فشار سنج، فشار خروجي پمپ را اندازه گيري مي نماييم؛ اين فشار بايستي تقريبا بين 5 تا 6 بار باشد.
– توسط يك دبي سنج، مقدار دبي خروجي پمپ را اندازه گيري مي نماييم؛ اين دبي بايستي حداقل معادل 110 ليتر در ساعت با فشار 3 بار باشد.(تقريبا 1/5 ليتر در 50 ثانيه)
نكات مهم:
– در صورت عمل كردن سوئيچ اينرسي، برق تغذيه پمپ بنزين قطع خواهد شد.
– در خودروهاي دوگانه سوز (CNG (بدليل يكسره كاركردن پمپ بنزين در حالت فعال بودن موتور با سوخت گازي، به منظور خنك كاري پمپ بنزين و انژكتورهاي بنزين و جلوگيري از سوختن آنها، حتما بايستي حداقل 10 ليتر بنزين در باك وجود داشته باشد.

فيلتر بنزين (Fuel Filter )

آلودگي هاي موجود در سوخت باعث عدم عملكرد مناسب تجهيزات سوخت رساني مانند رگلاتور فشار و انژكتورها ميگردد. به همين دليل يك فيلتر سوخت در پايين دست (بعد از) پمپ بنزين نصب ميگردد. اين فيلتر شامل يك المان كاغذي است كه داراي سوراخ هايي به قطر حدود 8 الي 10 ميكرومتر مي باشد. يك صفحه توري فلزي اين كاغذ را در جاي خود نگاه ميدارد. مدت زماني تعويض فيلتر برحسب حجم فيلتر و مقدار آلودگي موجود در سوخت تعيين مي شود. معمولا براي اطمينان از عملكرد آن پيشنهاد مي شود كه هر 20000 كيلومتر فيلتر تعويض گردد.
محل قرارگيري فيلتر سوخت بعد از پمپ بنزين و قبل از ريل سوخت مي باشد.
در خودروهاي پژو 405 ، سمند، پژو پارس، پژو RD و Roa و باردو زير اتاق خودرو و نزديك به باك، در پيكان با ECUي مدل SL96 جاي بوستر قديم و زير جعبه فيوز و در خودروي 206 در زير اتاق، سمت شاگرد سرنشين عقب نصب شده است.

عيوبي كه در صورت خرابي فيلتر بنزين در عملكرد موتور ظاهر ميگردد:

1 -در صورت مسدود شدن كاغذ فيلتر در اثر آلودگي، موتور در دورهاي بالا يا بار زياد (حركت در سربالايي) ريپ ميزند.
2 -در شتاب گيري ها موتور دچار وقفه يا مكث ميگردد.
3 -در صورت گرفتگي كامل فيلتر امكان روشن نشدن خودرو وجود دارد.
نكات مهم:
– در هنگام تعويض فيلتر بنزين حتما به عبارت In و Out و يا علامت فلش ← كه بيانگر جهت صحيح نصب آن مي باشد، دقت شود.
– فيلتر بنزين قابل شستشو يا تعمير نمي باشد و حتما بايد تعويض گردد.
– عيوب ايجاد شونده توسط خرابي اين قطعه از نوع مكانيكي بوده و خطايي در ECU دال بر خرابي آن ثبت نخواهد شد.

ريل سوخت رساني ( Fuel Rail)

سوخت ازطريق ريل سوخت جريان پيدا كرده و بين تمامي انژكتورها بصورت يكسان توزيع ميگردد. انژكتورها برروي ريل سوخت قرار گرفته و (در برخي خودروها) در انتهاي اين ريل نيز رگلاتور فشار قرار دارد. ابعاد ريل سوخت رساني، جهت جلوگيري از نوسانات فشار در حين كاركرد انژكتورها، در اندازه هاي مختلف و با توجه به نوع موتور انتخاب مي شود. بسته به نوع طراحي موتور و نيازمندي هاي سيستم، ريل سوخت از مواد مختلف نظير فولاد، آلومينيوم يا پلاستيك طراحي و ساخته مي شود. همچنين ممكن است در برخي مدلها، سوپاپ تست جهت هواگيري و سرويس سيستم، تعبيه شده باشد.
محل قرارگيري ريل سوخت در بالاي موتور و برروي قسمت قوسي شكل منيفولد هواي ورودي و در نزديكي سرسيلندر مي باشد. ريل سوخت با استفاده از پيچ بر روي منيفولد هواي ورودي نصب گرديده است.
 نكات مهم:
– اين قطعه بايستي از نظر نشتي و محكمي بستها و كوئيك كانكتورها مورد بازبيني قرار گيرد. – در انواع پلاستيكي هنگام انجام تعميرات بر روي موتور بايد توجه لازم را مبذول داشت تا در اثر برخورد آچار و … ريل ترك نخورد.

رگلاتور فشار سوخت (Fuel Pressure Regulator )

وظيفه رگلاتور فشار(نوع نصب شده برروي ريل سوخت رساني)، ثابت نگاه داشتن اختلاف فشار بين مانيفولد ورودي هوا و ريل سوخت رساني مي باشد. اين بدان دليل است كه مقدار سوخت پاشيده شونده توسط انژكتورها هميشه تابعي از طول پالس اعمالي (مدت زمان اعمال ولتاژ 12 ولت) به انژكتورها باشد. اين اختلاف فشار بايستي در حدود 2/5 تا 3/5 بار (باتوجه به نوع خودرو) باشد. سوخت اضافي توسط رگلاتور و از طريق يك شيلنگ به باک بازگردانده ميشود.
رگلاتور فشار داراي يك ديافراگم مي باشد كه از يك طرف با سوخت موجود در ريل سوخت در تماس است و از طرف ديگر توسط يك شيلنگ رابط به خلا منيفولد متصل مي باشد. ديافراگم توسط نيروي فنر و ساچمه متصل به آن سوخت اضافي را به باک باز ميگرداند تا اختلاف فشار ذكر شده در تمامي حالات موتور اعم از دور بالا يا درجا و يا بار زياد و كم موتور ثابت بماند.
وظيفه رگلاتور فشار (نوع نصب شده در داخل باک)، ثابت نگاه داشتن فشار سوخت ريل سوخت رساني مي باشد.
محل قرارگيري رگلاتور فشار سوخت در انتهاي ريل سوخت رساني مي باشد. در خودروي پژو 206 و خودروهاي جديد پژو 405 و پارس و Roa ، سمند ، رگلاتور در روي مجموعه پمپ بنزين نصب گرديده است

عيوبي كه در صورت خرابي رگلاتور فشار در عملكرد موتور ظاهر ميگردد:

1 -در صورت معيوب شدن اين قطعه موتور در دور يا بارهاي زياد دچار افت ميگردد.
2 -در صورت داشتن نشتي از اطراف اورينگ هاي (نوعی درزبند مکانیکی و به شکل چنبره می‌باشد) آن مصرف سوخت بالا ميرود.
3 -درصورت پارگي ديافراگم مصرف سوخت بالا ميرود و نشتي بيش از حد باعث روشن نشدن خودرو خواهد گشت.

روش های تست این قطعه

– مطمئن ترين روش براي حصول اطمينان از عملكرد اين قطعه استفاده از فشار سنج مي باشد. مكان صحيح براي نصب فشارسنج بمنظور اندازه گيري فشار، بعد از صافي بنزين مي باشد. اين فشار بايستي در حدود 2/5 الي 3/5 بار باشد. براي رگلاتورهايي كه برروي ريل سوخت نصب ميشوند با بالا بردن دور موتور، فشار ريل سوخت بايستي تا حدود 0/5 بار افزايش يابد. در اندازه گيري فشار ريل سوخت در انواعي كه رگلاتور آنها در داخل باك نصب شده است بايستس به اين نكته دقت نمود كه با بالا بردن دور موتور بايستي فشار ريل سوخت تقريبا ثابت بماند.
– براي چك كردن پارهگي ديافراگم كافيست شيلنگ خلا متصل به آن را بيرون بكشيم، اگر آثاري از وجود بنزين ديده شود حتما ديافراگم رگلاتور پاره شده است.
نكات مهم:
– در خودروهايي كه رگلاتور فشار آن بر روي پمپ بنزين نصب شده است، ميزان خلاء داخل منيفولد بمنظور محاسبه مقدار پاشش توسط ECU در محاسبات دخالت داده مي شود. مزيت اين سيستم در اين است كه اولا بنزين گرم شده در محفظه موتور به باك باز نمي گردد و در نتيجه بخارات داخل باک كاهش مي يابد (كه تاثير مستقيم در مصرف سوخت دارد)، ثانيا لوله برگشتي به باك نيز حذف مي گردد. رگلاتور فشار در صورت معيوب شدن قابل تعمير نمي باشد و حتما بايد تعويض گردد. عيوب ايجاد شونده توسط خرابي اين قطعه از نوع مكانيكي بوده و خطايي در ECU دال بر خرابي آن ثبت نخواهد شد.

انژكتورها (Injectors)

انژكتور يك شير الكترومغناطيسي است كه توسط فرمان ECU باز و بسته شده و مقدار دقيقي از بنزين را در زمان مشخصي به داخل منيفولد و پشت سوپاپ ورودي هوا، بصورت اسپري مي پاشد. ولتاژ مثبت 12 ولت از طريق رله دوبل به انژكتورها رسيده و ECU در زمان لازم براي تزريق سوخت منفي (اتصال بدنه) آنرا وصل مي نمايد. انژكتور داراي يك سوزن مي باشد كه در حالت عادي دريچه خروجي انژكتور را توسط نيروي فنر بسته است. امتداد سوزن انژكتور به يك هسته آهني كه داخل يك سيم پيچ قرار گرفته است، متصل مي باشد. هنگامي كه جريان الكتريكي توسط ECU در سيم پيچ برقرار ميگردد، ميدان مغناطيسي حاصل، هسته آهني را به عقب كشيده و بر نيروي فنر غلبه مي نمايد؛ در اين حال سوزن متصل به آن نيز از جاي خود بلند شده و سوخت تحت فشار را به داخل منيفولد مي- پاشد. با قطع جريان، نيروي فنر دوباره سوزن را در نشيمن گاه خود مي نشاند و مسير پاشش سوخت مسدود ميگردد. انژكتورها از نظر شكل ظاهري به دو دسته 1 -تغذيه از بالا و يا 2 -تغذيه از كنار (پايين) مي باشند. انژكتورها از نظر شكل اسپري سوخت خروجي از آنها به چند دسته تقسيم مي شوند كه در شكل صفحه بعد انواع آنها آمده است.
در موتورهايي كه حالت پاشش انژكتورهاي آن از نوع گروهي مي باشند، انژكتورهاي 1 و 4 باهم و انژكتورهاي 2 و 3 با يكديگر پاشش مي نمايند. مدت زمان پاشش با توجه به دور و بار موتور بين 3/5 تا 7 ميلي ثانيه متغير است.
الگوي پاشش در خودروهاي پژو پارس، پژو 405 و سمند از نوع مخروطي و در خودروهاي پيكان، پژو RD و پژو 206 از نوع استوانهاي ميباشد.
محل قرارگيري انژكتور برروي ريل سوخت رساني مي باشد

عيوبي كه در صورت خرابي انژكتور در عملكرد موتور ظاهر ميگردد:

1 -در صورت معيوب بودن انژكتور موتور ريپ خواهد زد.
2 -با سوختن كامل يكي از انژكتورها سيلندر مربوطه از كار افتاده و موتور سه كار خواهد كرد.
3 -در صورت از كار افتادن يكي از انژكتورها چراغ عيب روشن خواهد شد.

 

روش های تست این قطعه

– پس از وصل كردن دستگاه عيب ياب، به منوي تست عملگرها رفته و فرمان تحريك انژكتور موردنظر را صادر مي كنيم. درصورت به گوش رسيدن صداي انژكتور، اتصالات الكتريكي و انژكتور سالم مي باشد (قبل از اين بايستي از رسيدن ولتاژ مثبت 12 ولت از رله دوبل به انژكتورها اطمينان حاصل نماييم).
– با استفاده از يك اهم متر مقاومت سيم پيچ انژكتور را اندازهگيري مي نماييم؛ اين مقاومت براي انژكتور با الگوي پاشش استوانهاي بين 13 تا 14/5 اهم و براي انژكتور با الگوي پاشش مخروطي بين 11/6 تا 12/4 در دماي 18 الي 22 درجه سانتيگراد باشد.
نكات مهم:
– انژكتورها داراي يك صافي(فيلتر) بر روي خود مي باشد.
– كار نكردن انژكتور ممكن است در اثر وجود عيب مكانيكي (گرفتگي در اثر آلودگي و يا گريپاژ نمودن) باشد. در اين صورت چراغ اعلام عيب روشن نشده و خطايي هم در حافظه ECU ثبت نخواهد شد.
– قطرات آب موجود در بنزين ميتواند انژكتور را از كار بياندازد. براي كنترل نمودن اين موضوع كافيست درب باک را باز نموده و با دست كشيدن به گلويي باك از وجود آب در بنزين اطمينان حاصل نمود.
 – بهترين روش براي چك نمودن عملكرد صحيح انژكتورها باز نمودن مجموعه انژكتورها همراه ريل سوخت و قرار دادن يك صفحه مقوايي در مقابل آنها با فاصله تقريبا 15 سانتيمتر و استارت زدن به موتور به مدت 5 ثانيه مي باشد. در اين حالت بايستي پاشش انژكتورها را كنترل نمود. قبل از انجام اين كار بايستي دقت نمود كه اولا سوكت كويل ها كشيده شده و ثانيا موتور سرد باشد.
– زمان باز بودن انژكتورها باتوجه به ولتاژ باتري توسط ECU تصحيح مي گردد.

مخزن کنیستر (Carbon Canister Reservoir)

وظيفه اين مخزن جمع آوري و نگهداري بخارات بنزين و جلوگيري از افزايش فشار موجود در باک مي باشد. مخزن كنيستر از يك بدنه كه داخل آن از كربن فعال پر شده است، مجاري تعبيه شده بر روي آن از طرف بالا به اتمسفر بالاي باک، از پايين به اتمسفر آزاد و يک مجرا براي تخليه به شير برقي كنيستر متصل مي باشند. كربن فعال، وظيفه جمع آوري بخارات بنزين را برعهده دارد.
محل قرارگيري اين قطعه در اكثر خودروها در زير گلگير جلوي سمت راننده ميباشد. در خودروي پژو 206 محل نصب آن زير گلگير جلو سمت شاگرد مي باشد.

عيوبي كه در صورت خرابي مخزن كنيستر در عملكرد موتور ظاهر ميگردد:

1 -در صورت خرابي مخزن كنيستر عيب مشهودي در عملكرد موتور ظاهر نخواهد گشت و تنها آلودگي افزايش مي يابد.
2 -در صورت شكستن يا ترک برداشتن مخزن كنيستر در اثر تصادفات، يا از جا در رفتن لوله ها و مجراي متصل به آن بوي بنزين خام به مشام خواهد رسيد .

شير برقي كنيستر (Canister Purge Valve )

اين قطعه يك شير الكترومغناطيسي است كه با فرمان ECU بنزين جمع آوري شده در مخزن كنيستر را به سمت منيفولد هوا هدايت مي نمايد. تغذيه مثبت 12 ولت شير برقي از رله دوبل تامين ميگردد. ECU در مواقع شتاب گيري يا افزايش بار بر روي موتور كه نياز به مخلوط غني مي باشد، اقدام به وصل اتصال بدنه (منفي) شير نموده و مخزن كنيستر را تخليه مي نمايد(با شرط دماي موتور بالاتر از 70 درجه سانتيگراد). تخليه مخزن در صورت باز بودن شير برقي توسط اختلاف فشار هواي اتمسفر(پشت مخزن كنيستر) و فشار منيفولد صورت مي گيرد.
از اين سيستم براي پايين آوردن ميزان آلايندگي HC در خودروها استفاده مي شود.
محل قرارگيري اين قطعه در نزديكي محل مخزن كنيستر مي باشد.

عيوبي كه در صورت خرابي شير برقي كنيستر در عملكرد موتور ظاهر ميگردد:

1 -در صورت خرابي اين قطعه ايراد مشهودي در عملكرد موتور ظاهر نمي گردد.
2 -درصورتي كه خرابي شير بصورت دائما باز باشد؛ مصرف سوخت كمي بالا رفته و بوي بنزين از محفظه موتور به مشام خواهد رسيد.
3 -در صورت خرابي اين قطعه چراغ انژكتور روشن خواهد شد.

 

روش های تست این قطعه

– براي اطمينان از عملكرد صحيح شير برقي، با اتصال دستگاه عيب ياب و رفتن به منوي تست عملگرها ميتوان شير را فعال نموده و با گوش دادن به صداي آن از عملكرد آن مطمئن شد (قبلا بايستي درستي اتصالات را بررسي نمود).
– با اندازه گيري مقاومت سيم پيچ شير برقي توسط اهم متر، بايستي مقاومت بين 240 الي 250 اهم باشد.
نكته مهم:
– در خودروهاي سمند، پژو 405 و پژو پارس كه مخزن كنيستر و شير برقي آن از سيستم حذف گرديده است، يك مقاومت 250 اهمي عملكرد شير را براي ECU شبيه سازي مي نمايد.

2.سیستم جرقه زنی (Ignition System)

وظيفه سيستم جرقه زني محترق ساختن مخلوط هوا و سوخت متراكم شده در لحظه مشخص، بوسيله ايجاد جرقه اي قوي در سر شمعها مي باشد. ECU توسط اطلاعات رسيده از سنسورهاي مختلف، ميزان آوانس جرقه و مقدار زاويه داول را مشخص مي نمايد. سپس با قطع كردن منفي كويل مورد نظر، جرقه را در شمع متصل به آن ايجاد مي نمايد. سيستم جرقه زني در خودروهاي انژكتوري از قطعات زير تشكيل گرديده است كه با آنها آشنا خواهيم شد.

 

كويل (Coil)

كويل در واقع ترانسفورماتور افزايندهاي است كه داراي دو سيم پيچ اوليه و ثانويه ميباشد كه وظيفه آن ايجاد جرقه ي ولتاژ بالا (حدود 12 تا 30 كيلوولت) در سر شمع ها مي باشد. عملكرد كويل بر دو اصل كليد زني جريان سيم پيچ اوليه و القاي متقابل بين دو سيم پيچ استوار است.
قطر سيم پيچ اوليه معمولا يك ميليمتر و تعداد حلقه هاي آن 150 تا 200 دور است؛ و وظيفه آن ايجاد ميدان مغناطيسي متغير (بواسطه كليدزني توسط ECU ) در كويل را برعهده دارد. قطر سيم پيچ ثانويه معمولا حدود 0/1 ميلي متر و تعداد دور آن 8000 تا 22000 دور است. يك سر اين سيم پيچ به منفي بدنه و سر ديگر آن به ترمينال ولتاژ بالا متصل است. وظيفه اين سيم پيچ توليد ولتاژ بالا مي باشد. جنس هسته مغناطيسي موجود در بين سيم پيچ ها از آلياژ آهن مي باشد؛ وظيفه اين ورقه ها انتقال و جهت دادن به خطوط ميدان مغناطيسي از سيم پيچ اوليه به سيم پيچ ثانويه است. در خودروهاي انژكتوري معمولا از كويل دوبل (يك كويل براي دو سيلندر) يا از كويل تكي استفاده مي شود.
محل قرارگيري اين قطعه بر روي سر سيلندر و در محل دلكو در سيستم هاي كاربراتوري مي باشد.

عيوبي كه در صورت خرابي كويل در عملكرد موتور ظاهر ميگردد:

1 -اگر در سيستم هاي كويل دوبل يكي از كويل ها بسوزد موتور روشن نخواهد شد.
2 -در صورت نيم سوز شدن سيم پيچ اوليه كويل چراغ اعلام عيب روشن خواهد شد

روش های تست این قطعه

– پس از وصل كردن دستگاه عيب ياب، به منوي تست عملگرها رفته و فرمان تحريك كويل موردنظر را صادر مي كنيم. درصورت به گوش رسيدن صداي جرقه، اتصالات الكتريكي سالم مي باشد (قبل از اين بايستي از رسيدن ولتاژ مثبت 12 ولت از رله دوبل به كويل ها اطمينان حاصل نماييم). براي اطمينان از قدرت جرقه واير سيلندر موردنظر را كشيده و يك شمع سالم به آن وصل مي كنيم. با صدور فرمان جرقه توسط دستگاه عيب ياب و دادن اتصال بدنه به شمع شكل جرقه را كنترل مي نماييم. جرقه بايستي آبي رنگ و قوي باشد. (در صورتيكه قبل از اين تست، انژكتورها را تست نموده باشيم بايستي موتور را استارت بزنيم تا سوخت پاشيده شده در مرحله تست انژكتور به داخل موتور كشيده شده و بسوزد.)
– با استفاده از يك اهم متر مقاومت سيم پيچ هاي كويل را اندازه گيري مي نماييم؛ اين مقاومت براي سيم پيچ هاي اوليه (هر دو كويل) حدود 0/6 اهم و براي سيمپيچهاي ثانويه (هر دو كويل) بايستي حدود 7/4 كيلو اهم باشد. مقاومت سيم پيچ هاي ثانويه براي كويل هاي دوبل خطي (بدون واير شمع) بايستي حدود 15 كيلو اهم باشد.

شمع (Spark Plug)

شمع عامل اصلي جرقه زني و توليد احتراق است. اجزاي يك شمع در شكل زير نشان داده شده است. جرقه زني در سر شمع باعث ايجاد نويز الكترومغناطيسي ميگردد. براي كاهش اين نويز از شمع هاي مقاومت دار استفاده ميگردد. اين مقاومت در قسمت زيرين الكترود مركزي قرار گرفته است. مقدار اين مقاومت بين 5 تا 8 كيلو اهم با توجه به نوع شمع متفاوت است. فاصله بين الكترودها بطور ميانگين معمولا از 0/8 تا يك ميليمتر مي باشد. بهترين عملكرد دمايي براي شمع حدود 450 الي 800 درجه سانتيگراد مي باشد. كاركرد مفيد شمع در خودروهاي انژكتوري 16000 كيلومتر مي باشد.

عيوبي كه در صورت خرابي شمع در عملكرد موتور ظاهر ميگردد:

1 -مصرف سوخت و به دنبال آن آلايندگي افزايش مي يابد.
2 -موتور در دورهاي مختلف بد كار مي كند و شتاب گيري خودرو ضعيف شده و دماي موتور بالا خواهد رفت.

روش های تست این قطعه

– بهترين راه براي تست اين قطعه پس از تميز كردن رسوبات آن توسط دستگاه سند بلاست و استفاده از تستر جرقه مي باشد كه كيفيت جرقه را در فشاري نزديك به فشار تراكم نشان ميدهد.
نكته مهم:
بهترين نوع شمع براي موتور، شمعي است كه توسط كارخانه سازنده توصيه ميگردد. اين قضيه براي خودرويي نظير پژو 206 كه از سيستم DEPHIA براي زمان بندي پاشش ترتيبي استفاده ميكند، بسيار حايز اهميت است. زيرا در اين خودرو استفاده از شمع نامناسب باعث از كارافتادن و يا عملكرد ناصحيح اين سيستم خواهد گشت.

واير (Wire )

وايرها كابل هاي ولتاژ بالايي هستند كه كه وظيفه آنها انتقال ولتاژ بالاي توليد شده توسط كويل به سر شمع ها ميباشد. كابل واير از دو قسمت تشكيل شده است.
1 -قسمت مغزي وسط كه رسانا ميباشد و از الياف ابريشم آغشته شده به پودر كربن تشكيل گرديده است.
2 -روكش واير كه از مشتقات سيليكون بوده و عايق نارسانا و مقاوم دربرابر حرارت مي باشد. مقاومت واير يكي از پامترهاي مهم در كيفيت و قدرت جرقه مي باشد و بايستي بين 16 تا 17 كيلو اهم به ازاي هر متر باشد.
محل قرارگيري آن بين كويل و شمع مي باشد. در برخي از خودروها مانند پژو پارس ELX و پژو 206 وايرها حذف گرديده است.

1 -در صورت ايجاد قطعي در واير باعث ميگردد كه احتراق در سيلندر مربوطه به درستي انجام نشده و موتور اصطلاحا سه كار نمايد.
2 -در صورت نيم سوز شدن واير از قدرت جرقه كاسته خواهد شد.

روش های تست این قطعه

– پس از وصل كردن دستگاه عيب ياب، به منوي تست عملگرها رفته و فرمان تحريك كويل واير مورد نظر را صادر ميكنيم. درصورت به گوش رسيدن صداي جرقه، واير سالم مي باشد.
– در روش تست اهمي با توجه به طول واير مقاومت آنرا اندازه گيري مي نماييم. در صورتيكه بيشتر از مقدار معمول باشد يا اتصالات واير ايراد دارد و يا مغزي رساناي واير سوخته است. بطور مثال اگر طول واير 30 سانتيمتر باشد، مقدار مقاومت آن بايستي حدودا 5/4= 16 × 0/3 كيلواهم نشان داده شود.
نكته مهم:
– هرگز وايرها را نبايستي تا نمود يا پيچاند زيرا باعث ايجاد قطعي در مغزي واير خواهد گشت.

3 -ساير متعلقات

موتور پله اي دور درجا ( Idle Regulation Stepper Motor)

اين قطعه از يك شير و يك موتور پل هاي تشكيل گرديده است و وظيفه آن باز و بست و كنترل يك مسير كنار گذر بين قبل و بعد از دريچه گاز در حالت هاي گذراي موتور مي باشد. موتور پله اي موتوري است كه با گرفتن پالسهاي الكتريكي مربعي (در اينجا پالسهاي مربعي با دامنه 12 ولت ارسالي از ECU )يك مرحله ميچرخد. موتور پله اي استفاده شده در خودروهاي انژكتوري داراي پلهاي 1/8 درجه مي باشند يعني با رسيدن يك پالس 12 ولت مربعي يك مرحله معادل 1/8 درجه ميگردد. براي چرخيدن يك دور كامل بايستي (360 = 1/8 × 200 (200 پالس بدان ارسال گردد. كورس خطي نوك شير متصل به آن 8 ميليمتر مي باشد. چرخيدن موتور به اندازه يك مرحله (1/8 درجه) نوك شير 0/04 ميليمتر جابجا ميگردد.
ECU براي كنترل موارد زيربه اين موتور فرمان ميدهد:
1 -كنترل دور درجاي موتور در هنگام استارت موتور و در زمان گرفتن بار اضافي از موتور مانند فعال ساختن كمپرسور كولر يا پمپ فرمان هيدروليك و …
2 -جلوگيري از بسته شدن ناگهاني مسير هواي ورودي به موتور در هنگام برداشتن ناگهاني پا از روي پدال گاز
3 -كمك به تسريع شتاب گيري خودرو در هنگام فشردن ناگهاني پدال گاز
4 -تنظيم مخلوط هوا و سوخت در صورت نياز به هواي اضافي محل قرار گيري اين قطعه بر روي بدنه دريچه گاز مي باشد.

عيوبي كه در صورت خرابي موتور پله اي در عملكرد موتور ظاهر ميگردد:

1 -در صورت گرفتگي مسير كنار گذر موتور يا شافت استپر موتور، موتور در دور درجا كار خواهد كرد.
2 -گيرپاژ نمودن شافت استپر موتور باعث عدم توانايي ECU در كنترل موقعيت موتور پلهاي گشته و با توجه به موقعيت شافت استپر موتور، باعث روشن نشدن خودرو و يا كاركردن در دوري بالاتر از دور تعريف شده در ECU در حالت دور درجا خواهد گشت.
3 -در حال كار كردن موتور در دور درجا با فعال ساختن كمپرسور كولر موتور دچار لرزش شديد گشته و يا خاموش مي گردد.
4 -در هنگام رانندگي با خودرو در دورهاي بالا يا بارهاي زياد موتور مانند حركت در سربالايي، با برداشتن پا از روي گاز بصورت ناگهاني، موتور دچار سكته مي گردد.

روش های تست این قطعه

– پس از بررسي اتصالات و دسته سيم، توسط دستگاه عيب ياب به قسمت تست عملگرها رفته و عملكرد آنرا چك مي نماييم.
– در حال دور درجا كمپرسور كولر را فعال مي نماييم، در اين حال به عقربه دور موتور نگاه مي كنيم، دور موتور بايستي ابتدا كمي كاهش و دوباره به مقدار اوليه خود باز گردد. درصورت مشاهده پديده اي غير از اين، موتور پله اي يا مسير كنارگذر ايراد دارد.
– توسط دستگاه عيب ياب، تعداد مرحله موتور پله اي در حالت دور درجا را در قسمت اندازه گيري پارامترها با يك موتور سالم مقايسه مي نماييم؛ در صورتيكه اختلاف فاحشي وجود داشته باشد، ميتواند ناشي از گرفتگي مسير كنارگذر يا عملكرد ناصحيح موتور پله اي باشد.
– تست اهمي: توسط اهم متر مقاومت دوسر سيم پيچ هاي موتور پله اي را اندازه گيري مي نماييم. اين مقاومت بين پايه اي 1و4 يا 2و3 بايستي بين 45 تا 55 اهم باشد.
نكته مهم: – اين قطعه قابل تعمير نبوده و بايستي تعويض گردد.
– در صورت گرفتگي مسير كنارگذر فقط با دستمال خشك و تميز يا با اسپري خشك بايستي مسير را تميز نمود.
– در صورت تعويض آن بايستي موتور پله اي به ECU دوباره تعريف گردد. اينكار با باز كردن سوييچ به مدت 10 ثانيه سپس بستن سوييچ به مدت 10 ثانيه و سپس روشن نمودن موتور بدون گاز دادن انجام مي شود.

گاز دريچه گرمكن (Throttle Housing Heating Resistor)

اين قطعه از يك المان گرمكن الكتريكي تشكيل گرديده است كه وظيفه آن گرم كردن محفظه دريچه گاز در هواي سرد و جلوگيري از يخ زدگي پروانه اي دريچه گاز و نوك موتور پله اي مي باشد.
محل قرار گيري گرمكن دريچه گاز روي محفظه دريچه گاز مي باشد.

عيوبي كه در صورت خرابي گرمكن دريچهي گاز در عملكرد موتور ظاهر ميگردد:

1 -در صورت از كار افتادن اين قطعه، در هواي سرد بخارات موجود بر روي پروانه اي دريچه گاز و نوك موتور پله اي باعث چسبيدن آنها به بدنه دريچه گاز گشته و موتور گاز نميخورد و يا روشن نمي شود.

روش تست این قطعه

– پس از بررسي اتصالات و دسته سيم، توسط اهم متر مقدار مقاومت المان را اندازه گيري مي نماييم، بايستي در حدود 10 اهم باشد.
نكته:
– در صورت قطعي و يا خرابي اين گرمكن در دماي معمولي هيچ عيبي در عملكرد موتور ظاهر نخواهد گشت.

پتانسيومتر (CO Potentiometer)

اين قطعه يك مقاومت متغير است كه بوسيله آن ميتوان مقدار غلظت سوخت را در خودروهاي پيكان و پژو RD و خودروهاي با ECUي مدل SL96 تنظيم نمود. مقدار مقاومت در هر دور گردش 500 اهم مي باشد. با استفاده از دستگاه تست چهار گاز و تنظيم اين پتانسيومتر گازهاي خروجي از موتور را ميتوان در حد استاندارد تنظيم نمود. در خودروهاي مجهز به سنسور اكسيژن اين قطعه حذف شده است.
اين پتانسيومتر يك سوكت سه پايه دارد كه پايه 1 آن اتصال بدنه، پايه 3 آن تغذيه 5 ولت و پايه 2 پايه ارسال ولتاژ متغير به ECU مي باشد.
محل نصب اين قطعه در خودروي پژو RD داخل محفظه موتور پشت چراغ جلو سمت راننده مي باشد. در پيكان با ECUي مدل SL96 در محل قديمي بوستر روي بدنه و كنار جعبه فيوز نصب ميگردد.

عيوبي كه در صورت خرابي اين قطعه در موتور ايجاد ميگردد:

1 -در صورت خرابي اين پتانسيومتر به دليل بهم خوردن تنظيم مقدار سوخت، مصرف بنزين بالا رفته و در موارد حادتر موتور دود خواهد كرد.
2 -درصورت وجود اتصالي (بصورت قطع و وصل لحظهاي) دور موتور داراي نوسان خواهد شد.
3 -در صورت تنظيم نبودن پتانسيومتر، موتور در دور آرام با نوسان كار ميكند.

 

روش تست این قطعه

– با استفاده از اهم متر مقاومت بين پايه هاي 1و 3 را اندازه گيري مي نماييم بايستي در حدود13/3 كيلو اهم باشد. سپس مقاومت بين پايه هاي 1 و 2 را اندازه ميگيريم، با چرخاندن پتانسيومتر بايستي مقاومت بطور پيوسته بين 3/3 الي 13/3 كيلو اهم تغيير نمايد.
نكته مهم :
– در خودروهاي با ECUي مدل SL96 پتانسيومتر در داخل ECU تعبيه شده است و اين تنظيم توسط دستگاه عيب ياب و در منوي تنظيم سوخت اين كار انجام مي شود. براي تنظيم سوخت خودروهاي با ECUي مدل MM8P نيز اين تنظيم توسط دستگاه عيب ياب انجام شده و پس از اين كار مقدار آوانس جرقه را نيز روي صفر تنظيم مي نماييم.

رله دوبل ( Double Relay )

رله دوبل از دو رله مجتمع شده در يك مجموعه تشكيل شده است. اين دو رله از ECU موتور فرمان مي گيرد. هر رله از يك سيمپيچ با هستهي مغناطيسي و يك كنتاكت تشكيل شده است. با رسيدن جريان ضعيف به سيم پيچ، مغناطيس ايجاد شده در هسته آن كنتاكت را قطع يا وصل مي كند. كنتاكت به يك جريان آمپر بالا وصل است كه آنرا قطع يا وصل ميكند. تغذيه 12 ولت تقريبا تمامي مصرف كننده هاي 12 ولتي از رله دوبل صورت مي گيرد (مانند انژكتورها، كويل، شيربرقي كنيتر، المنتهاي گرمكن و …).
محل نصب رله دوبل در محفظه موتور و زير سيني فن مي باشد.
عيوبي كه در صورت خرابي رله دوبل در عملكرد موتور ظاهر ميگردد:
1 -در صورت از كار افتادن اين قطعه، بعلت قطع شدن تغذيه قسمتهاي مختلف، موتور روشن نخواهد شد.

روش های تست این قطعه

– پس از بررسي اتصالات و دسته سيم، توسط دستگاه عيب ياب به قسمت تست عملگرها رفته و پمپ بنزين را فعال مي نماييم. سپس توسط ولت متر رسيدن برق 12 ولت به پايه مربوطه را چك مي نماييم. در صورت وجود ولتاژ 12 ولت رله دوبل سالم است.
نكته:
– در خودروهاي مجهز به شبكه CAN مانند پژو 206 ، رله دوبل در داخل جعبه فيوز BM34 تعبيه شده است و فرمان آن از طريق ECUي موتور به BSI رسيده و BSI نيز به رله دوبل داخل جعبه فيوز BM34 فرمان ميدهد.

سوئيچ اينرسي (Inertia Switch )

اين سوييچ يک كليد ايمني بوده و وظيفه آن قطع كردن جريان ارسالي از رله دوبل به پمپ بنزين در هنگام تصادفات شديد و يا واژگوني خودرو بمنظور جلوگيري از آتش سوزي مي باشد.
اين كليد داراي يك سوكت سه پايه مي باشد. پايه يك آن متصل به رله دوبل و پايه 3 متصل به پمپ بنزين است. اتصال بين اين دو پايه توسط يك ساچمه كه در نشيمن گاه خود نشسته است تامين ميگردد. در صورت وارد آمدن ضربه يا واژگوني خودرو اين ساچمه از نشيمن گاه خود بلند شده و اتصال بين پايه يك و 3 قطع ميگردد. براي اتصال دوباره كافي است كه دوباره آنرا فشار دهيم.
محل قرارگيري اين قطعه در زير درب موتور و جايي است كه ارتعاشات كمتري بدان وارد گردد. و داراي روكش مشكي يا قرمز رنگ مي باشد.
عيوبي كه در صورت خرابي سوييچ اينرسي در عملكرد موتور ظاهر ميگردد:
1 -درصورت عمل نمودن اين كليد خودرو روشن نخواهد گشت.

روش های تست این قطعه

– اين قطعه بسيار نادر دچار عيب ميگردد ولي در صورت فشردن آن و اطمينان از اتصال بين پايه ها ميتوان از يك مولتي متر استفاده نمود.
– با باز نمودن سوييچ استارت موتور اگر پمپ بنزين روشن شود حتما اين كليد وصل است.
نكته مهم:
در برخي خودروها مانند پژو 206 اين قطعه در ECUي ايربگ و كشنده كمربندهاي ايمني تعبيه شده است و در صورت عمل نمودن، براي روشن نمودن موتور كافي است سوييچ را باز و بسته نماييم.

لامپ عیب یای (Engine Diagnosis Warning Lamp or MIL)

وظيفه اين لامپ اعلام وجود عيب در سيستم مي باشد. در صورت بروز عيب در سيستم اين لامپ توسط ECU روشن گرديده و راننده را آگاه ميسازد.
موارد روشن شدن چراغ عيب يصورت زيرمي باشد:
1 -در حالت نرمال هنگام استارت زدن موتور، چراغ به مدت چند ثانيه روشن شده و دوباره خاموش مي شود.
2 -وجود عيب در سيستم در صورتي كه خطر خرابي موتور، خطر امنيتي در سيستم هاي ايمني فعال مانند ABS و يا خطر بالا رفتن آلودگي توليدي توسط موتور وجود داشته باشد. اين لامپ توسط ECU روشن خواهد شد. در صورت خرابي سنسور اكسيژن، سنسور ضربه، كويلها، انژكتورها، شير برقي كنيستر و يا ECU وجود داشته باشد، چراغ اعلام عيب روشن خواهد شد.
3 -در صورت روشن شدن اين چراغ بصورت چشمك زن عيب بسيار جدي بوده و نبايستي تا زمان رفع عيب با خودرو رانندگي نمود. بعنوان مثال درصورت ايجاد عيب Misfire اين چراغ بصورت چشمک زن عيب را اعلام خواهد كرد.

سوكت عيب يابي ( Diagnostic Connector)

از اين قطعه براي اتصال دستگاه عيب ياب به ECU استفاده مي شود. در محصولات ايران خودرو دو نوع درگاه براي اين منظور وجود دارد.
1 -اتصال ساده سريال كه شامل يك سوكت دو پايه براي ارتباط سريال بين دستگاه عيب ياب و ECU مي باشد.
2 -سوكت عيب يابي با استاندارد EOBD كه يك سوكت 16 پايه با استاندارد اروپا براي برقراي ارتباط با ECU از آن استفاده ميگردد.

دیدگاهتان را بنویسید